การใช้งาน Polymorphism ใน OOP Concept ในภาษา Delphi Object Pascal

บทนำสู่ Polymorphism

ในโลกของการเขียนโปรแกรมโดยเฉพาะในแนวคิด Object-Oriented Programming (OOP) นั้น "Polymorphism" ถือเป็นแนวคิดที่สำคัญและเป็นหัวข้อที่น่าสนใจที่สุดอย่างหนึ่ง โดยเฉพาะในภาษา Delphi Object Pascal ที่เราใช้กันในวันนี้ สำหรับใครที่ยังไม่คุ้นเคยกับ Polymorphism เราจะแนะนำแนวคิดนี้แบบเบา ๆ ให้เข้าใจก่อนที่เราจะลงไปในรายละเอียดการใช้งานพร้อมตัวอย่างโค้ดที่ชัดเจน

Polymorphism มาจากภาษากรีกที่แปลว่า “หลายรูปแบบ” ซึ่งในทางปฏิบัติหมายถึงความสามารถในการนำค่าหรือตัวแปรที่มีหลายรูปแบบ มาทำงานร่วมกันได้ โดย Polymorphism แบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลักคือ

ขอบเขตของ Polymorphism ใน Delphi Object Pascal

Delphi Object Pascal สนับสนุนแนวคิด Polymorphism ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้เราใช้ความยืดหยุ่นนี้ในการออกแบบคลาสที่สามารถแบ่งปันพฤติกรรมได้ โดยที่ไม่ต้องคัดลอกโค้ดใหม่

แบบอย่างที่ 1: Static Polymorphism

ก่อนที่เราจะเริ่มใช้ static polymorphism ใน Delphi เรามาทำความเข้าใจกันก่อนว่าเราจะทำได้อย่างไร ตัวอย่างเช่น:

 unit PolyExample;

interface

type
  TCalculator = class
    public
      function Add(a, b: Integer): Integer; overload;
      function Add(a: Double; b: Double): Double; overload;
  end;

implementation

function TCalculator.Add(a, b: Integer): Integer;
begin
  Result := a + b;
end;

function TCalculator.Add(a: Double; b: Double): Double;
begin
  Result := a + b;
end;

end.

ในตัวอย่างด้านบน เราสามารถสร้างฟังก์ชัน `Add` ที่ใช้ชื่อเดียวกันแต่รับประเภทของพารามิเตอร์ที่แตกต่างกัน (`Integer` และ `Double`) ทำให้เราสามารถเรียกใช้ฟังก์ชันนี้ได้ตามประเภทที่ต้องการ ในช่วงเวลาที่คอมไพล์ (compile-time)

แบบอย่างที่ 2: Dynamic Polymorphism

ต่อมาเราจะมาทำความเข้าใจใน dynamic polymorphism ที่เป็นการนำ inheritance มาใช้ ตัวอย่างที่เราจะสร้างคลาสแม่ (base class) และคลาสลูก (derived class):

 unit ShapeExample;

interface

type
  TShape = class
  public
    function Area: Double; virtual; abstract;
  end;

  TRectangle = class(TShape)
  private
    FWidth: Double;
    FHeight: Double;
  public
    constructor Create(AWidth, AHeight: Double);
    function Area: Double; override;
  end;

  TCircle = class(TShape)
  private
    FRadius: Double;
  public
    constructor Create(ARadius: Double);
    function Area: Double; override;
  end;

implementation

{ TRectangle }

constructor TRectangle.Create(AWidth, AHeight: Double);
begin
  FWidth := AWidth;
  FHeight := AHeight;
end;

function TRectangle.Area: Double;
begin
  Result := FWidth * FHeight;
end;

{ TCircle }

constructor TCircle.Create(ARadius: Double);
begin
  FRadius := ARadius;
end;

function TCircle.Area: Double;
begin
  Result := PI * FRadius * FRadius;
end;

end.

ในตัวอย่างนี้ เรามีคลาส `TShape` เป็นคลาสแม่ ซึ่งมีฟังก์ชัน `Area` ที่ถูกกำหนดเป็น abstract และสามารถ override ได้ภายในคลาสลูก `TRectangle` และ `TCircle` ต่อมาเราอาจสร้างตัวแปรที่เป็นประเภทของ `TShape` และเชื่อมโยงไปยังคลาสลูกต่าง ๆ ได้

 var
  myShape: TShape;
begin
  myShape := TRectangle.Create(5, 10);
  ShowMessage('Area of Rectangle: ' + FloatToStr(myShape.Area));

  myShape := TCircle.Create(7);
  ShowMessage('Area of Circle: ' + FloatToStr(myShape.Area));
end;

ในโค้ดด้านบน เราจะเห็นว่า ในขณะ runtime เมื่อเราเรียกใช้ฟังก์ชัน `Area` ฟังก์ชันที่ถูกเรียกคือฟังก์ชันที่ถูก override ในแต่ละคลาสลูก ถ้านักเรียนของ EPT เรียนรู้การทำงานเหล่านี้ จะทำให้เข้าใจการนำ Polymorphism ไปใช้ในโปรแกรมในช่วง runtime ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

Use Case ในโลกจริง

การใช้ Polymorphism มีประโยชน์อย่างมากในโลกแห่งความเป็นจริง อย่างเช่น การสร้างระบบสำหรับการจัดการการชำระเงินที่มีหลายรูปแบบ เช่น การชำระเงินผ่านบัตรเครดิต, ผ่าน PayPal, หรือการโอนเงินผ่านธนาคาร ซึ่งเราสามารถสร้างคลาสแม่ชื่อ `TPayment` และมีคลาสลูกเช่น `TCreditCardPayment`, `TPayPalPayment` และ `TBankTransferPayment` ได้

โดยการสร้างระบบนี้ ผู้ใช้จะสามารถเรียกใช้ฟังก์ชันที่เกี่ยวข้องกับการชำระเงินผ่านเรียกว่า `ProcessPayment` ได้โดยไม่ต้องกังวลเรื่องประเภทของการชำระเงิน โดยมีตัวอย่างเช่น:

 type
  TPayment = class
    public
      procedure ProcessPayment; virtual; abstract;
  end;

  TCreditCardPayment = class(TPayment)
    public
      procedure ProcessPayment; override;
  end;

  TPayPalPayment = class(TPayment)
    public
      procedure ProcessPayment; override;
  end;

{ TCreditCardPayment }

procedure TCreditCardPayment.ProcessPayment;
begin
  // Logic for credit card payment processing
end;

{ TPayPalPayment }

procedure TPayPalPayment.ProcessPayment;
begin
  // Logic for PayPal payment processing
end;

// Example usage
procedure ProcessPayments(paymentMethod: TPayment);
begin
  paymentMethod.ProcessPayment; // The implementation will vary depending on the payment method
end;

การใช้ Polymorphism ทำให้ทีมพัฒนาซอฟต์แวร์สามารถขยายระบบได้ง่ายและลดการใช้โค้ดที่ซ้ำซ้อน

สรุป

Polymorphism เป็นหนึ่งในแนวคิดที่สำคัญที่สุดใน OOP และสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้มากมาย โดยในภาษา Delphi Object Pascal การใช้ Polymorphism จะทำให้โปรแกรมของคุณมีความยืดหยุ่นสูงและสามารถขยายได้อย่างง่ายดาย

หากคุณต้องการเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับ Polymorphism และยังมีแนวคิดหลักใน OOP ต่าง ๆ อาจเข้ามาเรียนรู้ที่ EPT (Expert-Programming-Tutor) ซึ่งเรามีคอร์สการสอนที่ออกแบบมาเพื่อตอบสนองความต้องการของนักพัฒนาในทุกระดับความสามารถ

หมายเหตุ: ข้อมูลในบทความนี้อาจจะผิด โปรดตรวจสอบความถูกต้องของบทความอีกครั้งหนึ่ง บทความนี้ไม่สามารถนำไปใช้อ้างอิงใด ๆ ได้ ทาง EPT ไม่ขอยืนยันความถูกต้อง และไม่ขอรับผิดชอบต่อความเสียหายใดที่เกิดจากบทความชุดนี้ทั้งทางทรัพย์สิน ร่างกาย หรือจิตใจของผู้อ่านและผู้เกี่ยวข้อง